Ιατρικά Νέα 

Φυματίωση – Αύξηση θανάτων

Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νοσημάτων (ECDC) και το γραφείο του ΠΟΥ/Ευρώπης, οι θάνατοι από φυματίωση στην Ευρώπη αυξήθηκαν το 2021 για πρώτη φορά εδώ και σχεδόν δύο δεκαετίες λόγω της διακοπής της πανδημίας στις υπηρεσίες θεραπείας και διάγνωσης.  Σχεδόν το ένα τέταρτο των περιπτώσεων του 2021 ήταν στη Ρουμανία.  Διαταραχές ψυχικής υγείας στην ΕΕΗ ετήσια έκθεση Health at a Glance που δημοσιεύθηκε τον Δεκέμβριο του 2022 από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή μαζί με τον  ΟΟΣΑ έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου για την κατάθλιψη ιδίως στους νέους, η οποία υπερδιπλασιάζεται. Αυξημένο κίνδυνο για προβλήματα ψυχικής υγείας  έχουν επίσης άνθρωποι που βιώνουν μορφές χρόνιου πόνου στη ζωή τους καθώς οι διαταραχές ψυχικής υγείας συχνά συνυπάρχουν με το χρόνιο πόνο λόγω αλληλεπικαλυπτόμενων βιολογικών οδών και κοινών παραγόντων κινδύνου, όπως η φτώχεια, η ανεργία, τα υψηλά ποσοστά χειρωνακτικής εργασίας και η έλλειψη πρόσβασης σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας. Η εκτελεστική εξουσία της ΕΕ αναμένεται να ασχοληθεί με το θέμα φέτος τον Ιούνιο σε μια κατάλληλη στρατηγική ψυχικής υγείας.

Ελλείψεις ιατρικού προσωπικού στην περιφέρεια της ΕΕ

Μια ολοένα και πιο δυσανάλογη μετανάστευση εργαζομένων στον τομέα της υγείας εντός της ΕΕ έχει οδηγήσει σε κρίση εργατικού δυναμικού, καθώς πολλά κράτη μέλη αντιμετωπίζουν ελλείψεις προσωπικού, θέτοντας σε κίνδυνο τη βιωσιμότητα των συστημάτων υγείας. Όπως δήλωσε στην EURACTIV ο Gugliemo Trovato, διευθυντής επικοινωνίας της Ευρωπαϊκής Ιατρικής Ένωσης, «Η Ρουμανία, η Ιταλία, η Ελλάδα και όλες οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης είναι οι πιο λεηλατημένες και εξαθλιωμένες από αυτή τη διαδικασία απογύμνωσης του ειδικευμένου εργατικού δυναμικού και των λαμπρών εγκεφάλων». Αξιωματούχος της ΕΕ, δήλωσε ότι σύμφωνα με τη Συνθήκη ΕΕ, οι ενέργειες της Επιτροπής είναι περιορισμένες καθώς τα κράτη μέλη είναι υπεύθυνα για τη διαχείριση των υπηρεσιών υγείας και της ιατρικής περίθαλψης. Tόνισε επίσης ότι η εκτελεστική εξουσία υιοθετεί ήδη μέτρα για την αντιμετώπιση των πολυεπίπεδων ζητημάτων των εργαζομένων στον τομέα της υγείας στο πλαίσιο του προγράμματος EU4Health. Τέτοιο μέτρο, είναι η κοινή δράση του κράτους μέλους για τον προγραμματισμό και την πρόβλεψη του εργατικού δυναμικού υγείας «Heroes», που ξεκίνησε τον Φεβρουάριο του 2023, με στόχο τη βελτίωση των ικανοτήτων και των πολιτικών σχεδιασμού στελέχωσης.

Τεχνητή Νοημοσύνη στην ανάπτυξη φαρμάκων

Τα φάρμακα τεχνητής νοημοσύνης επιταχύνονται προς την αγορά και οι ευρωπαϊκές ρυθμιστικές αρχές προσπαθούν να διασφαλίσουν ότι τα οφέλη υπερτερούν των κινδύνων. Οι αλγόριθμοι θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν από τις φαρμακευτικές εταιρείες σε όλα τα στάδια της διαδικασίας ανάπτυξης φαρμάκων: για να εντοπίσουν ποια μόρια θα μπορούσαν να στοχεύσουν καλύτερα μια συγκεκριμένη ασθένεια, να επιλέγουν ασθενείς για κλινικές δοκιμές με βάση τον τρόπο με τον οποίο αναμένεται να ανταποκριθούν σε ένα φάρμακο και για την εξαγωγή δεδομένων δοκιμής και συμπλήρωσης εντύπων για τις ρυθμιστικές αρχές. Οι προγνωστικές δυνάμεις της AI θα μπορούσαν ακόμη και να εξαλείψουν την ανάγκη δοκιμής φαρμάκων σε ζώα.Ωστόσο, εγείρονται ερωτήματα σχετικά με τη διαφάνεια των αλγορίθμων, τον κίνδυνο αποτυχίας της τεχνητής νοημοσύνης και το πιο σημαντικό, τον αντίκτυπο στην υγεία του ασθενούς.

Δράσεις ΕΕ στον τομέα της υγείας 

Πρόγραμμα PRIME

Το PRIME (priority medicines) είναι ένα πρόγραμμα που εκτελείται από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (EMA) για την ενίσχυση της υποστήριξης για την ανάπτυξη φαρμάκων. Βασίζεται σε ενισχυμένη αλληλεπίδραση και πρώιμο διάλογο με τους προγραμματιστές πολλά υποσχόμενων φαρμάκων, για τη βελτιστοποίηση των αναπτυξιακών σχεδίων και την επιτάχυνση της αξιολόγησης, ώστε αυτά τα φάρμακα να μπορούν να φτάσουν νωρίτερα στους ασθενείς. Διασφαλίζουν επίσης ότι οι ασθενείς συμμετέχουν μόνο σε απαραίτητες δοκιμές που έχουν σχεδιαστεί για τη δημιουργία των απαραίτητων δεδομένων, κάνοντας τη βέλτιστη χρήση των περιορισμένων πόρων.

One Health

Η One Health αναγνωρίζει τη στενή σύνδεση μεταξύ ανθρώπων, ζώων και του περιβάλλοντος μας. Παρέχει μια ολοκληρωμένη, ενοποιητική προσέγγιση, έτσι ώστε οι απειλές για την υγεία να μπορούν να αντιμετωπιστούν ολιστικά, με ειδικούς από πολλούς τομείς να συνεργάζονται. Ο Peter Sousa Hoejskov, Τεχνικός Υπεύθυνος για την ασφάλεια των τροφίμων και τις ζωονόσους, στον ΠΟΥ/Ευρώπη, έχει συνεργαστεί με εταίρους για την ανάπτυξη εργαστηρίων –κατόπιν αιτήματος των χωρών– σε όλη την Περιφέρεια. Τα εργαστήρια στόχευαν στην ενίσχυση της προσέγγισης One Health για την πρόληψη και τον έλεγχο των ζωονοσογόνων νόσων. Μέχρι σήμερα, οι χώρες Αλβανία, Αρμενία, Αζερμπαϊτζάν, Κροατία, Καζακστάν, Κόσοβο, Ρουμανία και Σερβία, έχουν επωφεληθεί από αυτά τα εργαστήρια και περισσότερες χώρες  ενώ η Βουλγαρία, η Γεωργία και το Κιργισταν , θα επωφεληθούν από τέτοια εργαστήρια το 2023 και πέρα.

Who is Who

Bartosz Arłukowicz . Είναι ο Πολωνός κεντροδεξιός ευρωβουλευτής που εξελέγη διά βοής ως πρόεδρος της ολοκαίνουργιας υποεπιτροπής δημόσιας υγείας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (SANT) στην πρώτη συνεδρίασή της. Παιδιατρικός ογκολόγος για περισσότερο από μια δεκαετία, ο νεοεκλεγμένος πρόεδρος της SANT Arłukowicz διετέλεσε επίσης υπουργός Υγείας στην Πολωνία πριν εκλεγεί στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το 2019. Προηγουμένως στο Κοινοβούλιο, προήδρευσε της ειδικής επιτροπής για την καταπολέμηση του καρκίνου μεταξύ 2020 και 2021 .

Νέα και δράσεις Χωρών ΕΕ

 Μ.Βρετανία: Το Royal College of General Practitioners Scotland και η Royal Pharmaceutical Society Scotland φιλοξένησαν μια εικονική εκδήλωση στρογγυλής τραπέζης, όπου ανακοινώθηκε  ότι το Scottish Intercollegiate Guidelines Network (SIGN) θα ξεκινήσει μια ομάδα εργασίας για την ανάπτυξη μιας στρατηγικής εφαρμογής γύρω από την κοινωνική συνταγογράφηση, την παροχή συνεπών δεδομένων για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των φαρμάκων, την εκπαίδευση και την κατάρτιση, τη σπατάλη φαρμάκων και συσκευασιών και την ηλεκτρονική συνταγογράφηση. 

Tσεχία: Γίνεται ήδη «δευτερογενής χρήση» δεδομένων υγείας, ενόψει της δημιουργίας του νέου πλαισίου σε όλη την ΕΕ για την ενίσχυση της ψηφιοποίησης του τομέα. Η δευτερογενής χρήση περιλαμβάνει αρχεία υγείας, δημόσια μητρώα, κλινικές μελέτες, ερευνητικά ερωτηματολόγια και κοινωνικά, διοικητικά, γενετικά, γονιδιωματικά ή βιοϊατρικά δεδομένα όπως βιοτράπεζες. Η δευτερογενής χρήση δεδομένων υγείας θα μπορούσε να διευκολύνει την ανάπτυξη νέων φαρμάκων, τον καθορισμό στόχων πολιτικής, τη διαχείριση επιδημιών ή τη βελτίωση της ποιότητας της υγειονομικής περίθαλψης. Ωστόσο, παραμένουν ανησυχίες σχετικά με τη συναίνεση και την πρόσβαση των ασθενών.  

Πορτογαλία: Οι ιατρικές συνταγές για φάρμακα και συμπληρωματικά μέσα διάγνωσης και θεραπείας, δηλαδή αναλύσεις και εξετάσεις, θα ισχύουν για ένα έτος, σύμφωνα με το διάταγμα που δημοσιεύτηκε στο Diário da República. Μέχρι τώρα, αυτές οι συνταγές ίσχυαν για έξι μήνες, οπότε στόχος είναι η άμβλυνση της γραφειοκρατίας τόσο για τους οικογενειακούς γιατρούς όσο και για τους πολίτες.

Γερμανία: Το υπουργικό συμβούλιο της Γερμανίας ψήφισε σχέδιο νόμου που αποσκοπεί στην αντιμετώπιση των ελλείψεων φαρμάκων στη χώρα. Για τα παιδικά φάρμακα, οι σταθερές τιμές και οι συμφωνίες εκπτώσεων καταργούνται, με τις φαρμακευτικές εταιρείες να μπορούν να αυξήσουν τις τιμές τους έως και 50%  της πιο πρόσφατης σταθερής τιμής. Οι ασφαλιστικές εταιρείες υγείας θα υποχρεωθούν να καλύψουν το πρόσθετο κόστος για αυτές τις συνταγές. Οι φαρμακοποιοί, θα μπορούν να χορηγούν φάρμακα με την ίδια δραστική ουσία εάν δεν υπάρχει διαθέσιμο φάρμακο. Επίσης, θα υπάρχουν οικονομικά κίνητρα για τις φαρμακευτικές εταιρείες να ερευνήσουν και να αναπτύξουν νέα αντιβιοτικά που χρησιμοποιούνται σε περιπτώσεις που άλλα αντιβιοτικά δεν έχουν αποτέλεσμα.

Ιταλία: Η Ιταλία καλείται να αντιμετωπίσει σχεδόν 1 δισεκατομμύριο ευρώ στο κόστος παραγωγής των γενοσήμων. Η απότομη αύξηση του κόστους παραγωγής των γενοσήμων φαρμάκων λόγω του υψηλού πληθωρισμού έχει προκαλέσει σοβαρό πρόβλημα στην ιταλική κυβέρνηση, ενώ ο κλάδος περιγράφει μια «μη βιώσιμη» κατάσταση που θα μπορούσε να επηρεάσει αρνητικά τους ασθενείς. Το κόστος των δραστικών συστατικών και των εκδόχων είναι αυξημένο κατά 26,5%, το κόστος μεταφοράς είναι 100%, ενώ η τιμή της ενέργειας παρουσίασε ακόμη και αύξηση 300%.

Πολωνια: Η βιομηχανία γενοσήμων φαρμάκων έχει πληγεί σοβαρά από τις ελλείψεις φαρμάκων, ειδικά λόγω των εθνικών ανώτατων τιμών. Αρκετά φθηνά φάρμακα έχουν πλέον εξαφανιστεί από την αγορά επειδή έχουν καταστεί οικονομικά μη βιώσιμα να παραχθούν, επηρεάζοντας άμεσα τους ασθενείς που έχουν ανάγκη. ο Krzysztof Kopeć, Επικεφαλής της Πολωνικής Ένωσης Εργοδοτών της Φαρμακευτικής Βιομηχανίας  πιστεύει ότι οποιοδήποτε βήμα προς την αναπροσαρμογή των τιμών των φαρμάκων θα ενίσχυε την ανταγωνιστικότητα της ΕΕ έναντι της Ασίας.

Βουλγαρία: Η βουλγαρική υγειονομική περίθαλψη αντιμετωπίζει μια σειρά από προκλήσεις, συμπεριλαμβανομένης της ανισορροπίας στους τύπους προσωπικού που οδηγεί σε έλλειψη νοσηλευτών και προβλήματα με τη χρηματοδότηση, θέτοντας σε κίνδυνο την υγεία των πολιτών.