Τις τελευταίες δεκαετίες, αρκετή είναι η ερευνητική δραστηριότητα που πραγματοποιείται για την ανάπτυξη από του στόματος (per os) χορηγούμενων σκευασμάτων ινσουλίνης. Η per os χορήγηση ινσουλίνης θα μπορούσε να εξασφαλίσει καλύτερη συμμόρφωση των ασθενών στη θεραπεία τους, έναντι της παρεντερικής χορήγησης που χρησιμοποιείται σήμερα. Επιπλέον, πλεονεκτεί καθώς προσομοιάζει τη φυσιολογική διαδικασία του οργανισμού. Συγκεκριμένα, η ινσουλίνη απορροφούμενη μέσω του γαστρεντερικού συστήματος, εισέρχεται στην πυλαία φλέβα και οδηγείται απευθείας στο ήπαρ όπου γίνεται και η αποθήκευση της γλυκόζης. Αποτέλεσμα αυτού είναι η ταχύτερη έναρξη δράσης, η καλύτερη απορρόφηση και χρήση της γλυκόζης από τον οργανισμό και ο μειωμένος κίνδυνος αύξησης βάρους και εμφάνισης υπογλυκαιμίας. Εντούτοις, οι δυσκολίες του εγχειρήματος είναι αρκετές, καθώς παρατηρείται μειωμένη σταθερότητα της ινσουλίνης στο στομάχι (λόγω των όξινων συνθηκών και της παρουσίας πρωτεασών, δηλαδή ενζύμων που διασπούν πρωτεΐνες) και μειωμένη απορρόφηση μέσω του γαστρεντερικού (λόγω του μεγάλου μεγέθους του μορίου και της δομής των επιθηλιακών φραγμών). Ως αποτέλεσμα, μικρή μόνο ποσότητα ινσουλίνης εισέρχεται στην αιματική κυκλοφορία, καθιστώντας αναγκαία τη χορήγηση μεγάλων δόσεων.

Ανάμεσα στα συστήματα που έχουν αναπτυχθεί και μελετηθεί σε κλινικές δοκιμές περιλαμβάνεται το I338, ένα per os χορηγούμενο δισκίο ινσουλίνης που αναπτύχθηκε από τη Novo Nordisk. Το Ι338 περιέχει ένα μακράς δράσης ανάλογο βασικής ινσουλίνης σε συνδυασμό με την ουσία sodium caprate για την αύξηση της απορρόφησης της από το γαστρεντερικό. Οι μελέτες από την κλινική δοκιμή φάσης ΙΙ που πραγματοποιήθηκαν έδειξαν ότι το Ι338 παρείχε αποτελέσματα αντίστοιχα με αυτά που προκύπτουν από τη χρήση της ενέσιμης ινσουλίνης glargine σε ασθενείς με διαβήτη τύπου 2. Εντούτοις, η ανάπτυξη του προϊόντος διακόπηκε, καθώς οι δόσεις που απαιτούνταν ήταν αρκετά υψηλές με αποτέλεσμα να μην θεωρείται οικονομικά βιώσιμο. Αποδείχθηκε όμως ότι η per os χορήγηση της ινσουλίνης είναι εφικτή, αρκεί να λυθούν τα προβλήματα της απορρόφησης μέσω του γαστρεντερικού (Halberg et al., 2019).

Η ίδια εταιρεία εμπλέκεται στη χρηματοδότηση ενός άλλου συστήματος που αναπτύχθηκε από ερευνητές του MIT. Το σύστημα αποτελείται από μια κάψουλα καλούμενη SOMA (Self-Orienting Millimeter-scale Applicator), η οποία όταν βρεθεί στο στομάχι του ασθενούς πραγματοποιεί μια ανώδυνη ένεση ινσουλίνης στο επιθήλιο του στομάχου. Η πραγματοποίηση της ένεσης εξασφαλίζεται μέσω του σχήματος της κάψουλας, το οποίο της επιτρέπει να προσανατολίζεται στο εσωτερικό του στομάχου με τη σωστή πλευρά. Το σχήμα της είναι εμπνευσμένο από μια χελώνα που έχει την ικανότητα να αναποδογυρίζει όταν βρεθεί με τη ράχη της στο έδαφος. Η βελόνα στο εσωτερικό της κάψουλας διαθέτει μια άκρη κατασκευασμένη από συμπιεσμένη λυοφιλοποιημένη ινσουλίνη και απελευθερώνεται μέσω ενός ελατηρίου όταν ένα δίσκος σακχάρου που το συγκρατεί διαλυθεί στα υγρά του στομάχου. Τα αποτελέσματα των προκλινικών μελετών που έχουν πραγματοποιηθεί δείχνουν ότι το σύστημα μειώνει τα επίπεδα του σακχάρου όπως και η ενέσιμη ινσουλίνη, χωρίς να προκαλείται κάποια ανεπιθύμητη ενέργεια από τα υλικά της κάψουλας (βιοδιασπώμενα πολυμερή και ανοξείδωτο ατσάλι) (Abramson et al., 2019).

Τέλος, ένα πολλά υποσχόμενο σύστημα είναι το σκεύασμα ORMD-0801 της Oramed Pharmaceuticals, το οποίο βρίσκεται στη φάση 2b των κλινικών δοκιμών (σε 300 ασθενείς με διαβήτη τύπου 2). Η τεχνολογία του συστήματος βασίζεται στη χρήση μιας κάψουλας ινσουλίνης με εντεροδιαλυτή επικάλυψη, μέσω της οποίας η ινσουλίνη αποδεσμεύεται στο λεπτό έντερο και όχι στο στομάχι και έτσι προστατεύεται από την αποικοδόμηση. Επιπρόσθετα, η κάψουλα περιέχει αναστολείς πρωτεασών για τη μείωση της αποικοδόμησης της ινσουλίνης, καθώς και ενισχυτή διαβατότητας για την αύξηση της απορρόφησης της μέσω του εντερικού επιθηλίου. Τα αποτελέσματα της κλινικής μελέτης αναμένονται στο τέλος του 2019 (Eldor et al., 2019).

Παρόλο που μέχρι σήμερα κανένα προϊόν δεν έχει καταφέρει να λάβει άδεια κυκλοφορίας, τα βήματα και τα τεχνολογικά επιτεύγματα που έχουν πραγματοποιηθεί προς αυτή την κατεύθυνση είναι ιδιαίτερα σημαντικά. Αποτελεί θέμα χρόνου προκειμένου η από του στόματος χορήγηση της ινσουλίνης να γίνει πραγματικότητα.

Δρ Έλενα Μουρελάτου

Λέκτορας, Πρόγραμμα Φαρμακευτικής, Πανεπιστήμιο Λευκωσίας

Πηγή: DailyPharmaNews