Το φαρμακείο επισκέπτονται καθημερινά πάνω από 500.000 επισκέπτες σε όλη την Ελλάδα, ενώ ο φαρμακοποιός αποτελεί τον επιστήμονα υγείας που καταγράφει τα υψηλότερα ποσοστά εμπιστοσύνης στο σύστημα.

Η συντεταγμένη προαγωγή της διακοπής καπνίσματος στο φαρμακείο μπορεί να οδηγήσει σε σημαντική μείωση της καπνιστικής συνήθειας και να επιφέρει μια πρόσθετη αξία, τόσο οικονομικά αλλά και σε επίπεδο κοινωνικής αποστολής και ευθύνης

Το κάπνισμα αποτελεί ένα φαινόμενο με διαστάσεις πανδημίας στη χώρα μας.

Προκαλεί τουλάχιστον 25 απειλητικές για τη ζωή ασθένειες ή ομάδες ασθενειών και αποτελεί τον μεγαλύτερο παράγοντα κινδύνου σε 8 από τις 16 κύριες αιτίες θανάτου με τεράστιες συνέπειες, άμεσες και έμμεσες, για τον οικογενειακό και εθνικό προϋπολογισμό.

Η βλαπτική επίδραση του καπνίσματος οφείλεται στις 4000 τοξικές και τις 250 καρκινογόνες ουσίες που περιέχονται στον καπνό και η εθιστική δράση του τσιγάρου οφείλεται στην νικοτίνη.

Η Συμβουλευτική, κλειδί στη διαδικασία απεξάρτησης

Οι φαρμακοποιοί θα πρέπει να έχουν άνεση χειρισμού, τόσο στη διαδικασία προσέγγισης του ασθενή, όσο και την επιλογή του κατάλληλου σχήματος απεξάρτησής του από την καπνιστική συνήθεια.

Η συμβουλευτική αποτελεί την πιο αποτελεσματική μέθοδο αντιμετώπισης της καπνιστικής συνήθειας και στοχεύει καθαρά στην ενημέρωση και ευαισθητοποίηση γύρω από τη βελτίωση της ποιότητας ζωής του ασθενή.

Η Κινητοποίηση του ασθενή

Με δεδομένη την υψηλή επισκεψιμότητα που καταγράφει το φαρμακείο σε ασθενείς και καταναλωτές, οι ευκαιρίες για συζήτηση σχετικά με τη διακοπή καπνίσματος είναι πολλές.

Ως γνωστόν η διακοπή καπνίσματος έχει άμεσα ευεργετικά αποτελέσματα:

• Μειωμένο κίνδυνο καρκίνου των πνευμόνων και πολλών άλλων τύπων καρκίνου.

• Μειωμένο κίνδυνο καρδιακής νόσου, εγκεφαλικού επεισοδίου και περιφερικής αγγειακής νόσου.

• Μειωμένο κίνδυνο καρδιακής νόσου μέσα σε 1 έως 2 χρόνια μετά τη διακοπή.

• Μείωση των συμπτωμάτων στο αναπνευστικό όπως: βήχας, συριγμός και δύσπνοια.

Ενώ αυτά τα συμπτώματα μπορεί να μην εξαφανιστούν εντελώς, σε κάθε περίπτωση δεν συνεχίζουν να προχωρούν με τον ίδιο ρυθμό στους ανθρώπους που διέκοψαν το κάπνισμα, σε σύγκριση με αυτούς που συνεχίζουν να καπνίζουν.

• Μειωμένο κίνδυνο ανάπτυξης και επιβάρυνσης παθήσεων των πνευμόνων όπως η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ).

• Μειωμένο κίνδυνο υπογονιμότητας σε γυναίκες σε ηλικία τεκνοποίησης.

Οι γυναίκες που σταματούν το κάπνισμα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, μειώνουν επίσης τον κίνδυνο να αποκτήσουν ελλιποβαρή βρέφη.

Υποκατάστατα Νικοτίνης

Μαστίχες

Κυκλοφορούν σε 2 και 4 mg νικοτίνης.

Για κάποιον που ξεκινά την αγωγή θα πρέπει να μασά 1-2 μαστίχες κάθε ώρα με αργές κινήσεις της γνάθου που θα επιτρέπουν τη σταδιακή απορρόφηση της νικοτίνης για 30 λεπτά.

Κάθε 10 κινήσεις της γνάθου η μαστίχα θα πρέπει να τοποθετείται κάτω από τη γλώσσα για την καλύτερη απορρόφηση.

Στην περίπτωση της συγχορήγησης με άλλη φαρμακοτεχνική μορφή όπως το patch, είναι καλό να χορηγηθεί και μαστίχα για τις πρώτες 2 ώρες, ως δόση εφόδου και μέχρι την επίτευξη των επιπέδων νικοτίνης που σταδιακά αποδεσμεύονται από το patch περίπου στα 120 λεπτά.

Patch

Ο ασθενής πρέπει να διακόψει το κάπνισμα εντελώς όταν ξεκινήσει τη θεραπεία.

Θα πρέπει να ενημερώνεται ότι, αν συνεχίσει να καπνίζει ενώ χρησιμοποιεί το προϊόν, μπορεί να εμφανίσει ανεπιθύμητες ενέργειες λόγω των υψηλότερων μέγιστων επιπέδων νικοτίνης, σε σχέση με εκείνα που επιτυγχάνονται μόνο από το κάπνισμα.

Το έμπλαστρο πρέπει να επικολλάται το πρωί σε στεγνή, καθαρή, χωρίς τριχοφυΐα περιοχή του δέρματος, στο ισχίο, στο στήθος ή στο βραχίονα και αφαιρείται μετά από 16 ώρες, συνήθως πριν την κατάκλιση.

Το επόμενο έμπλαστρο πρέπει να επικολληθεί σε διαφορετική περιοχή του σώματος.

Αποφύγετε να χρησιμοποιήσετε την ίδια περιοχή για μερικές ημέρες.

Στους καπνιστές που καπνίζουν πάνω από 20 τσιγάρα ημερησίως, συνιστάται να ξεκινούν με 25mg/16 ώρες και να χρησιμοποιούν ένα έμπλαστρο την ημέρα για 8 εβδομάδες.

Μετά την περίοδο αυτή, πρέπει να ξεκινήσει σταδιακή αποκοπή από τα διαδερμικά έμπλαστρα και τη νικοτίνη.

Θα πρέπει να χρησιμοποιείται ένα έμπλαστρο των 15 mg/16 ώρες ημερησίως για τις επόμενες 2 εβδομάδες και ακολούθως ένα έμπλαστρο των 10 mg/16 ώρες ημερησίως για τις 2 τελευταίες εβδομάδες.

Οι καπνιστές που καπνίζουν λιγότερο από 20 τσιγάρα ημερησίως, συνιστάται να ξεκινούν με το Βήμα 2 των 15 mg/16 ώρες για 8 εβδομάδες και μείωση της δόσης στο Βήμα 3 των 10 mg/16 ώρες για τις τελευταίες 4 εβδομάδες.

Η συνολική διάρκεια θεραπείας δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τους 3 μήνες.

Το πρωτόκολλο των 5Αs στο φαρμακείο

Η προσέγγιση του ασθενή

Όπως αναφέρθηκε, το φαρμακείο υποδέχεται χιλιάδες ασθενείς καθημερινά.

Αποτελεί σημείο παροχής πρωτοβάθμιας υγείας και παροχής φαρμακευτικής φροντίδας, στα πλαίσια των οποίων περιλαμβάνεται και η παροχή ενημερωτικών δράσεων και συντονισμένων πρακτικών, που στόχο έχουν την πρόληψη των ασθενειών και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής τους.

Σε συνέχεια των Tobacco Cessation Guidelines (Tob.g) έγινε προσπάθεια προσαρμογής του μοντέλου των 5 A’s το οποίο μπορεί να εισαχθεί στην καθημερινή πρακτική λειτουργία του φαρμακείου έτσι ώστε :

• Να δημιουργηθεί σημείο στήριξης των ατόμων που επιθυμούν να διακόψουν το κάπνισμα

• Να ενημερωθούν οι καπνιστές με υπάρχοντα προβλήματα υγείας για τον κίνδυνο επιβάρυνσης της υγείας και της ποιότητας ζωής τους μέσω προσωποποιημένης συμβουλευτικής ανά πάθηση

• Να αυξηθεί η προαγωγή της διακοπής καπνίσματος με στόχο τον εντοπισμό των καπνιστών και τη διερεύνηση του βαθμού ετοιμότητας για αποχή από τον καπνό.

• Να καταγραφεί ο βαθμός έκθεσης στον καπνό

Η αγορά της διακοπής καπνίσματος 

Το 27,3 % των Ελλήνων είναι καπνιστές.

Με βάση μελέτη που διεξήγαγε το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων μόνο για το 2015 το 68,8% των ενήλικων καπνιστών (περίπου 7 στους 10), επιθυμούν να διακόψουν.

Με δεδομένο ότι σήμερα αντιστοιχεί περίπου 1 υπεύθυνος φαρμακοποιός για 800 κατοίκους μπορούμε να υποθέσουμε ότι ανάμεσα σε αυτούς υπάρχουν περίπου 218 καπνιστές, εκ των οποίων με βάση τις τάσεις οι 152 επιθυμούν ή είναι έτοιμοι να διακόψουν το κάπνισμα και οι οποίοι αποτελούν κατ’ ελάχιστον μια συμπληρωματική αγορά των 13.750 ευρώ ανά μήνα για ένα τρίμηνο.

Πάνος Ζαρογουλίδης, Φαρμακοποιός ΜΒΑ,

Πρόεδρος ΦΣ Πέλλας
www.PharmaManage.gr