Για 1^η φορά από την Ελλάδα, δημοσιεύονται τα αποτελέσματα της χειρουργικής μετατροπής του ανεγχείρητου καρκίνου παγκρέατος σε εγχειρήσιμο, τεχνική που τελικά οδήγησε σε μεγάλη αύξηση επιβίωσης τους ασθενείς οι οποίοι είχαν αρχικά πολύ μικρό προσδόκιμο επιβίωσης. Τα στατιστικά στοιχεία αφορούν ανάλυση των αποτελεσμάτων στους πρώτους 24 ασθενείς (μέχρι το Φεβρουάριο 2017) απέδειξε ότι με τη μέθοδο αυτή, η μέση επιβίωση ασθενών με καλή γενική κατάσταση (performance status) έφθασε τους 33 μήνες, σχεδόν τετραπλάσια δηλαδή από το συνηθισμένο στατιστικό μέσο όρο των περίπου 9 μηνών. Ενδιαφέρον, εξίσου, έχουν και όσα ανέφερε στο dailypharmanews ο επικεφαλής της χειρουργικής ομάδας, κ. Γρηγόρης Τσιώτος*, που διενεργεί την πρωτοπόρο τεχνική στη χειρουργική παγκρέατος στη χώρα μας, για την υποθεραπεία (undertreatment) στην αντιμετώπιση των παγκρεατικών όγκων, το πόσο κοντά στις διεθνείς εξελίξεις που αφορούν στον τομέα αυτό βρίσκεται η Ελλάδα αλλά και στο τι έχουμε να περιμένουμε στο άμεσο μέλλον για την αντιμετώπιση του καρκίνου του Παγκρέατος.

Η δημοσίευση έγινε στο επιστημονικό περιοδικό «Journal of Pancreatic Cancer», τον Οκτώβριο του 2019 από τον κ. Γρηγόρη Τσιώτο και τη χειρουργική του ομάδα ενώ οι συγκεκριμένες εγχειρήσεις έχουν πραγματοποιηθεί στην Α’ Χειρουργική Κλινική του ΜΗΤΕΡΑ από το 2012.

Ο καρκίνος του παγκρέατος πάρα πολύ συχνά διηθεί (εμπλέκει) πολύ σημαντικές και κρίσιμες για τη ζωή γειτονικές φλέβες (την πυλαία και την άνω μεσεντέριο) και για το λόγο αυτό εθεωρείτο ανεγχείρητος με προσδόκιμο επιβίωσης για τους ασθενείς τους 9 περίπου μήνες. Η χειρουργική ομάδα του κ. Γρήγορη Τσιώτου άρχισε από το 2012 να αφαιρεί τέτοιους όγκους, αφαιρώντας παράλληλα και το μέρος των φλεβών που έχουν διηθηθεί με καρκίνο και αντικαθιστώντας το αφαιρεθέν αυτό τμήμα με μόσχευμα. Μέσω αυτής της ιδιαίτερα απαιτητικής τεχνικά χειρουργικής τεχνικής, ο κ. Τσιώτος και η ομάδα του μετέτρεψε τους επονομαζόμενους ως «ανεγχείρητους» καρκίνους σε εγχειρήσιμους. Μέχρι και σήμερα αυτού του είδους οι επεμβάσεις έχουν ανέλθει στις 40 από τη χειρουργική του ομάδα.

Η στατιστική ανάλυση των αποτελεσμάτων στους πρώτους 24 ασθενείς (μέχρι τον Φεβρουάριο 2017) απέδειξε ότι με τη μέθοδο αυτή, η μέση επιβίωση ασθενών με καλή γενική κατάσταση (performance status) έφθασε τους 33 μήνες, σχεδόν τετραπλάσια δηλαδή από το συνηθισμένο στατιστικό μέσο όρο των περίπου 9 μηνών.

Η επιστημονική αυτή ανάλυση δημοσιεύτηκε στο εξειδικευμένο στον παγκρεατικό καρκίνο αμερικανικό επιστημονικό περιοδικό «Journal of Pancreatic Cancer», ενώ αξίζει να σημειωθεί ότι είναι η πρώτη φορά που δημοσιεύεται στη διεθνή ιατρική βιβλιογραφία κλινική εμπειρία με σειρά περιστατικών από την Ελλάδα στο ειδικό αυτό θέμα.

«Η μετατροπή των ανεγχείρητων όγκων παγκρέατος σε εγχειρήσιμους με αφαίρεση και των γειτονικών εμπλεκομένων αρτηριών και φλεβών, είναι εγχείρηση τεχνικά πολύ απαιτητική και δύσκολη, συγκρινόμενη με οποιαδήποτε άλλη στην κοιλιά και γι’ αυτό θεωρείται ως η αιχμή του δόρατος στην παγκρεατική χειρουργική παγκοσμίως», δηλώνει χαρακτηριστικά ο κ. Τσιώτος.

«Ποτέ μέχρι τώρα δεν είχε δημοσιευτεί τίποτε στο θέμα αυτό από την Ελλάδα. Η παρούσα επιστημονική δημοσίευση σειράς περιστατικών με στατιστική σημαντικότητα σε αμερικανικό περιοδικό, έχοντας αξιολογηθεί και αναγνωρισθεί προηγουμένως από παγκοσμίως γνωστούς καθηγητές παγκρεατικής χειρουργικής και τις αντίστοιχες κριτικές επιτροπές (peer review), μας ενισχύει τον ενθουσιασμό για τη συνέχιση και την επέκταση αυτής της πρακτικής», συνεχίζει ο κ. Τσιώτος και προσθέτει πως «είναι αυτονόητο ότι τίποτε από αυτά δεν θα είχε καταστεί δυνατόν εάν δεν υπήρχε η στενότατη συνεργασία με κορυφαίους ογκολόγους, ακτινοθεραπευτές και αγγειοχειρουργούς του Ομίλου Υγεία», καταλήγει.

Σημειώνεται, πως ο Όμιλος Υγεία σε πρόσφατο Δελτίου Τύπου που εξέδωσε, ανέφερε πως όλη η επιστημονική ομάδα που συμμετείχε σε αυτές τις επεμβάσεις αλλά και το επιστημονικό προσωπικό του Ομίλου είναι ιδιαίτερα περήφανοι για τη δημοσίευση του 1^ου επιστημονικού άρθρου, που αναφέρεται σε αυτά τα τόσο δύσκολα περιστατικά, σε έγκριτο επιστημονικό περιοδικό ενώ παράλληλα δίνεται η ελπίδα σε δεκάδες ασθενείς για αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσής τους.

Απαντώντας στο dailypharmanews σχετικά με το πόσο κοντά στις διεθνείς εξελίξεις που αφορούν τη χειρουργική του παγκρέατος είναι η χώρα μας, ο κ. Γρ. Τσιώτος τόνισε: «Είναι απολύτως κοντά. Βαδίζουμε παράλληλα. Ως προς τις χειρουργικές τεχνικές (π.χ. αφαιρέσεις μεγάλων αρτηριών και φλεβών ώστε να καταστούν οι προηγουμένως ανεγχείρητοι όγκοι, εγχειρήσιμοι) είμαστε στο ίδιο σημείο.
Ο τομέας που χρειαζόμαστε βελτίωση είναι το επίπεδο συνεργασίας μας με τους παθολόγους ογκολόγους. Σε ό,τι αφορά τη δική μας ομάδα ογκολόγων, αυτή η συνεργασία υπάρχει σε υψηλό επίπεδο. Πάρα πολλοί ασθενείς που χειρουργούμε, όμως, λαμβάνουν την ογκολογική τους φροντίδα σε πάρα πολλούς άλλους ογκολόγους. Το πρόβλημα που μπορεί να προκύπτει είναι ότι για θεωρούμενους ως ανεγχείρητους καρκίνους παγκρέατος, υπάρχει ένας πολύ έντονος και διάχυτος πεσιμισμός εκ μέρους της ογκολογικής κοινότητας, ο οποίος πολλές φορές οδηγεί σε μία αντίληψη «ματαιότητας» της θεραπείας, που με τη σειρά της οδηγεί συχνά σε χημειοθεραπευτικά σχήματα χαμηλής έντασης που αυτά καθ' εαυτά, πλέον, όντως μετά συντελούν σε χειρότερα αποτελέσματα. Δε δίνεται δηλαδή μάχη για τη βέλτιστη θεραπεία και την επίτευξη του μέγιστου αποτελέσματος, αφού πρυτανεύει η αντίληψη ότι «έτσι κι αλλιώς ο όγκος είναι ανεγχείρητος». Το φαινόμενο είναι διεθνές και φέρεται υπό τον όρο undertreatment (υποθεραπεία). Η δουλειά που δημοσιεύσαμε παρέχει τα στατιστικά δεδομένα για να βοηθήσει να ανατραπεί αυτή ακριβώς η αντίληψη. Άλλωστε και η διεθνής εμπειρία δείχνει ότι, πράγματι, οι βέλτιστες χημειοθεραπείες που επιτυγχάνουν και τα μέγιστα δυνατά αποτελέσματα υλοποιήθηκαν σε κέντρα όπου οι ογκολόγοι πείστηκαν από τους χειρουργούς ότι, βάσει δεδομένων, όντως οι αρχικώς ανεγχείρητοι όγκοι μπορούν να μετατραπούν σε εγχειρήσιμους, οπότε αντελήφθησαν πόσο σπουδαίος και κρίσιμος είναι και ο δικός τους ρόλος. Ανατράπηκε δηλαδή η αντίληψη ματαιότητας και ο πεσιμισμός».

Απαντώντας, τέλος, ο κ. Τσιώτος στο αν υπάρχουν τεχνικές που περιμένουμε να εφαρμοστούν και να αποδώσουν προς όφελος του ασθενή τον τομέα ανεγχείρητου καρκίνου παγκρέατος, στο άμεσο μέλλον, επεσήμανε: «Αυτό το οποίο περιμένουμε είναι νεότερα και πιο αποτελεσματικά χημειοθεραπευτικά φάρμακα. Έχει γίνει μεγάλη πρόοδος στον τομέα αυτόν τα τελευταία δέκα χρόνια, αλλά η φύση, η επιθετικότητα και η πολύ μεγάλη ευκολία του καρκίνου του παγκρέατος για μεταστάσεις κάνει εντελώς απαραίτητη την ύπαρξη πολύ καλύτερων φαρμάκων. Με τον τρόπο αυτό, θα επιτυγχάναμε αφ' ενός μετατροπή πολύ περισσότερων ανεγχείρητων όγκων σε εγχειρήσιμους και αφ' ετέρου πολύ μεγάλη καθυστέρηση ή και ακύρωση των μελλοντικών υποτροπών. Κάτι άλλο που θα βοηθούσε είναι πιθανώς η συχνότερη εφαρμογή προεγχειρητικής ακτινοβολίας, την οποία εμείς ήδη εφαρμόζουμε».

* Γρηγόρης Τσιώτος, Διευθυντής Α΄ Χειρουργικής Κλινικής του νοσοκομείου ΜΗΤΕΡΑ-ΥΓΕΙΑ